Nie ulega wątpliwości, że kwas askorbinowy to ważny składnik odżywczy w codziennej diecie. Dla człowieka związek ma status witaminy, ponieważ nasz organizm nie wykazuje zdolności do jego samodzielnej syntezy. Mówiąc dokładnie, nie posiadamy enzymu oksydazy L- gulonolaktonowej, ale bez obaw nie jesteśmy w tym względzie odosobnieni - porównywalnego pecha mają inne naczelne, świnki morskie i nietoperze.
Prawdziwą karierę witamina C zrobiła głównie jako antyoksydant zwalczający wolne rodniki. W istocie kwas askorbinowy jest zdolny do zredukowania nadmiernych zapędów tych wysoce reaktywnych form, które z prawdziwym upodobaniem atakują zwłaszcza bogate w lipidy błony komórkowe, przyczyniając się do ich uszkodzenia. Jeśli nie chcecie szybko się zestarzeć zajadajcie acerolę, owoce dzikiej róży, czarną porzeczkę, paprykę, jarmuż, natkę pietruszki, kiwi lub papaję.
Leczenie witaminą C
Choć dieta to najlepsze źródło witaminy C, to nie możemy zapominać o miłośnikach suplementów diety.
Tutaj uwaga - najlepsza (100%) biodostępność występuje dla doustnej dawki w wysokości 200mg, co odpowiada 60-100 µmol/l stężenia tej witaminy we krwi.
Dla porównania, zajadanie maksymalnej, bezpiecznej dawki (10g/dobę) pozwala na osiągnięcie co najwyżej wartości 220 µmol/l we krwi, jednak organizm szybko pozbędzie się jej nadmiaru, głównie poprzez wydalenie wraz z moczem.
Co innego podanie pozajelitowe np. we wlewie dożylnym. Za jego pomocą można uzyskać stężenie nawet 20 mM – czyli praktycznie 100-krotnie wyższe niż w przypadku podania doustnego. Takie gigantyczne stężenie wykazuje działanie prooksydacyjne, czyli dokładnie przeciwne niż w przypadku mniejszych dawek przyjmowanych doustnie. Wskazane działanie polega głównie na zwiększonej produkcji nadtlenku wodoru (czyli popularnej wodzie utlenionej, H2O2). Okazuje się, że na ten związek najbardziej wrażliwe są…. komórki nowotworowe! Dlaczego tak się dzieje? H2O2 pobudza rozrost guza i jego przeżywalność, a dodatkowo komórki nowotworowe nie posiadają enzymu katalazy, który odpowiada za rozkład nadtlenku wodoru. W sytuacji występowania ogromnych stężeń, witamina C jest chętnie transportowana do zmienionych nowotworowo komórek ( przy pomocy transporterów GLUT-4, czyli przenośników w błonie komórkowej). Niestety co za dużo to niezdrowo - dochodzi do nadmiernego gromadzenia się kwas askorbinowego, co indukuje tak silne samoutlenienie witaminy C i produkcję nadtlenku wodoru, że komórka rakowa niejako sama się zabija.
Niestety, do dziś nie jesteśmy w stanie obiektywnie potwierdzić teorii. Wiele przeprowadzonych badań było źle zaprojektowanych albo przeprowadzonych w taki sposób, że ciężko stwierdzić czy za sukces odpowiada samo podawanie witaminy C czy jest to wynik towarzyszącej, konwencjonalnej terapii.
To co na dzień dzisiejszy jest udowodnione to fakt, że kwas askorbinowy można stosować jako dodatek do chemioterapii w celu uwrażliwienia komórek nowotworowych na działanie leków cytostatycznych, a to zdecydowanie pozwala zmniejszyć ich toksyczność.
A teraz ciekawostki:
- czy wiecie, że zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta u palaczy aż o 40% w stosunku do niepalących
- kwas askorbinowy jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu krążenia - zmniejsza patologiczne zmiany miażdżycowe
- nigdy nie łącz ogórka z pomidorem w jednej sałatce - zawarty w ogórku enzym askorbinaza rozkłada wit. C zawartą w pomidorze, niekorzystne działanie ustaje po skropieniu sałatki np. octem - enzym traci w takiej sytuacji swoją aktywność
Bibliografia:
• Maćkowiak K., Torliński L.: Współczesne poglądy na rolę witaminy C w fizjologii i patologii człowieka. Now Lek. 2007, 76 (4), 349–356
• Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Ed. J. Gawęcki. PWN, Warszawa 2010, 271–276
• Miktus M.: Witaminy – część II: ogólna charakterystyka witaminy C. Żyw i Zdr. 2000, 3, 1 (12), 1–4.
• Grajek W.: Rola przeciwutleniaczy w zmniejszaniu ryzyka wystąpienia nowotworów i chorób układu krążenia. Żywność Nauk. Technologia. Jakość. 2004, 1 (38), 3–11.